टूलकिटने कोण होणार पुलकीत?

कोव्हिड संकट हाताळणीवरून भाजप आणि काँग्रेसमध्ये गेला बराच काळ आरोप-प्रत्यारोप, दावे-प्रतिदावे होताना दिसत आहेत. यात सध्या एक परवलीचा शब्द आला आहे, तो टूलकीट. काँग्रेस पार्टी ही पंतप्रधान नरेंद्र मोदींना बदनाम करण्यासाठी अगदी पद्धतशीरपणे एका 'टूलकिट'चा वापर करते आहे, असा आरोप भाजपच्या नेत्यांनी केला आहे. यावरून काँग्रेस टूलकीट एक्स्पोजड हा हॅशटॅग ट्रेंड झाला; पण भाजप खोटं बोलतोय असं म्हणत काँग्रेसने पोलिसांत धाव घेतली आहे. म्हणूनच काय आहे हे टूलकिट प्रकरण? आणि या टूलकीट प्रकरणातून कोण होणार नेमके पुलकीत हे आपल्याला पाहावे लागेल; पण एक यशाच्या शिखरावर जाऊन बदनाम होत असलेला आणि दुसरा गाळात जाऊन आणखी खोलात रूतत चाललेल्या दोन पक्षांमधला हा संघर्षहिडीस आहे हे नाकारता येणार नाही.

कोरोनाच्या दुसºया लाटेत भारतात रुग्ण आणि मृत्यूही वाढत गेले. देशात हॉस्पिटल बेड, आॅक्सिजन, औषधं, लसी अशा अनेक गोष्टींचा तुटवडा भासायला लागला. काँग्रेस आणि इतर पक्षांनी मोदी सरकारवर कडाडून टीका केली. काँग्रेस अध्यक्षा सोनिया गांधी, राहुल गांधी, माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंह यांनी नरेंद्र मोदींना पत्र लिहून आपापल्या सूचना, चिंता व्यक्त केल्या. या सगळ्या पत्रांना भाजपच्या वेगवेगळ्या नेत्यांनी उत्तरं दिली; पण भाजपला टार्गेट करण्यासाठी हा कोरोना आणि ही परिस्थिती आपल्याला तारणहार ठरेल, असा विश्वास कुठे काँग्रेस नेत्यांमध्ये निर्माण झाला आणि झोंबिज द फ्लेश इटर या चित्रपटातील गाडलेले मुडदे जसे कबरी तोडून बाहेर येतात, तसे काँग्रेसचे नेते हालचाली करू लागले.

अशातच भाजप अध्यक्ष जे पी नड्डांपासून ते अनेक केंद्रीय मंत्री, अगदी महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, भाजपचे विविध राज्यांतले प्रवक्ते अशा अनेकांनी काँग्रेस टूलकीट एक्स्पोजड असा हॅशटॅग वापरून काँग्रेसवर आरोप करायला सुरुवात केली. काँग्रेसचं कौतुक आणि मोदींची बदनामी, अशी काँग्रेसची रणनीती असलेलं 'टूलकिट' एक्सपोज झाल्याचा दावा हे भाजप नेते करत होते. टूलकिट हा शब्द सोशल मीडियाच्या बाबतीत अलीकडे वापरला जातो. तशी ती फॅशन किंवा फॅड आहे म्हणा हवं तर. त्याची सोपी व्याख्या म्हणजे एखाद्या आंदोलनाच्या किंवा मोहिमेच्या संदर्भातली सोशल मीडियावरील रणनीती आणि प्रत्यक्षपणे करण्याच्या गोष्टींची माहिती त्यात दिलेली असते. शेतकरी आंदोलनावेळीही असे एक टूलकीट आले होते.

गेल्या काही दिवसांपासून मोदींची बदनामी करण्याचं टूलकीट काँग्रेसनं सुरू केले आहे, असा भाजपचा आरोप होता. आता हे टूलकिट काँग्रेसच्या अधिकृत लेटरहेडवर होतं आणि काँग्रेस पक्षाच्या संशोधन विभागाने ते तयार केलं होतं, असा दावा भाजपने केला होता. यात भाजपचे राष्ट्रीय प्रवक्ते संबित पात्रा यात आघाडीवर होते. खरंतर आजकालचा जमाना हा बदनाम हुए तो क्या हुआ नाम तो हुआ, अशा प्रकारचा आहे. त्यातून मोदींच्या बदनामीतून तर काँग्रेसने त्यांना मोठे केले आहे. २००६च्या गुजरात निवडणुकीपासून सोनिया गांधी यांनी जाहीर सभांमधून मोदींचा उल्लेख मौत का सौदागर, असा करून त्यांची बदनामी केली. ती त्यांच्या पथ्यावरच पडली. त्यामुळे तर गुजरातचे नेते देशाचे नेते झाले, राष्ट्रीय नेते झाले. मग आता मोदींच्या बदनामीची भीती भाजप का बाळगते आहे. मोदींना भाजपने नाही, तर काँग्रेसने मोठे केले आहे हे नाकारून चालणार नाही.

भारतात सापडणाºया कोरोनाच्या स्ट्रेनला मोदी स्ट्रेन म्हणा, असं काँग्रेसने आपल्या कार्यकर्त्यांना सांगितल्याचं, तसंच भारताची प्रतिमा डागाळण्याचा हा प्रयत्न असल्याचा दावा पात्रा यांनी केला. यावरून महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी काँग्रेस भारतविरोधी भूमिका का घेतंय, असा प्रश्न उपस्थित केला. लगेचच केंद्रीय मंत्री स्मृती इराणींनी हे टूलकिट हिंदूविरोधी असल्याचं म्हटल आहे. लगेच काँग्रेसने हे सगळे आरोप फेटाळून लावले. काँग्रेसच्या संशोधन विभागाचे प्रमुख राजीव गौडा यांनी भाजप काँग्रेसच्या नावाने खोटे टूलकिट पसरवत असल्याचा आरोप केला; पण भाजपचा दावा आहे की, सेंट्रल व्हिस्टा प्रोजेक्टवरून मोदींवर टीका करण्याच्या सूचना देणारी कागदपत्रंही या टूलकिटचा भाग होती आणि त्याच्या लेखिका सौम्या वर्मा या राजीव गौडा यांच्या सहकारी आहेत. राजीव गौडांनी याबद्दल स्पष्टीकरण देताना म्हटलं की, सेंट्रल व्हिस्टाबद्दलची रिसर्च नोट त्यांच्या विभागाने तयार केली होती; पण त्यात फक्त सेंट्रल व्हिस्टा बद्दलदची तथ्यं देण्यात आली होती. सोशल मीडिया स्ट्रॅटेजीबद्दल त्यांची टीम काम करत नाही, तसंच काँग्रेसच्या खºया संशोधनाच्या लेखिकेचं नाव भाजप आपल्या बनावट टूलकिटला जोडत आहे. यावरून काँग्रेसने दिल्ली पोलिसांकडे तक्रार देत चौकशीची मागणी केली, तसंच ट्विटरने पात्रांच्या सुरुवातीच्या ट्विटवर मॅन्युप्युलेटेड मीडिया हे लेबल लावणं यातून भाजपचा खोटेपणा उघडा पडला आहे, असंही काँग्रेसचं म्हणणं आहे. अर्थात काँग्रेस इतक्यावरच थांबलेलं नाही, त्यांनी टूलकिटबद्दलचे ट्विट करणाºया भाजप नेत्यांची अकाऊंट्स कायमची निलंबित करावी, अशीही मागणी ट्विटरकडे केली.

मात्र अल्ट न्यूजने आपल्या फॅक्ट चेकमध्ये म्हटलं आहे की, काँग्रेस पक्षाचं लेटरहेड आणि टूलकिट ज्या कथित लेटरहेडवर होतं या दोन्हीचे फाँट वेगवेगळे आहेत, त्यांच्यातली तारीख लिहिण्याची स्टाईल वेगळी आहे, तसंच या टूलकिटमध्ये स्ट्रेटेजी म्हणून दिलेल्या घटना यापूर्वीच घडून गेलेल्या आहेत. टूलकिट हे भविष्यात करण्याच्या गोष्टींबद्दल असतं. अल्ट न्यूजने आपल्या फॅक्ट चेकमध्ये भाजपने शेअर केलेलं टूलकिट फेक असल्याचं म्हटलं आहे, तर ओपीइंडिया या मोदी सरकारची वारंवार पाठराखण करणाºया वेबसाईटने अल्ट न्यूजच्या फॅक्ट चेकचा फॅक्ट चेक केला. अल्ट न्यूज ही काँग्रेस समर्थक वेबसाईट असून, काँग्रेसला क्लीन चिट देण्यासाठी त्यांनी कोलांटउड्या मारल्याचं म्हटलं आहे. अल्ट न्यूजने केलेले दावे अत्यंत कमकुवत आहेत, तसंच त्यांनी काँग्रेसने दिलेल्या कागदपत्रांच्या आधारावर हे दावे केलेत यातून त्यांच्यातले लागेबांधे दिसतात, असा आॅप इंडियाच्या दाव्यांचा गोषवारा आहे. अल्ट न्यूजने आपल्या लेखात प्रकाशनानंतर केलेल्या बदलांबद्दलही आॅप इंडियाने आक्षेप घेतले.

थोडक्यात काय, तर कोरोनावरचे लक्ष हटवत आणि कोरानाकडे लक्ष देत राजकारण करत चर्चेत राहण्याचे हे दोन राष्ट्रीय पक्षांचे खेळ आहेत. त्यातून जनतेचे ना भले होणार आहे ना काही विकास साधणार आहे; पण चिखलफेकीच्या राजकारणाप्रमाणेचे हे टूलकीटचे राजकारण आपल्याला पुलकीत करेल आणि भविष्यातील आपला सिंहासनाचा मार्ग मोकळा होईल, असा विश्वास ज्यांना वाटतो ते या टूलकीटचा वापर करतात. २०१८ला मी टू हॅशटॅग या टूलकीटनं जसे अनेकांनी आपल्यावर केव्हातरी लैंगिग अत्याचार झाल्याचे म्हटले आणि एकापाठोपाठ तक्रारी येत गेल्या. आता ज्यांच्यावर असे आरोप झालेते कुठे आहेत? पण चित्रपटसृष्टी आणि राजकारणातील अनेकांनी हमाम में सब नंगे होते हैं हे दाखवून दिले. तसे आता नंगे होण्याचे आणि एकमेकांचे वस्त्रहरण करण्याचे हे एक नवे टूल या दोन पक्षांना सापडले आहे.

प्रफुल्ल फडके/ बिटवीन द लाईन्स

9152448055\\