गोवा राज्याच्या निर्मितीपासून आणि त्यापूर्वीही केंद्रशासित प्रदेश असल्यापासूनच गोव्यातील राजकारण हे कायम चर्चेत राहिले आहे. अनिश्चितता हे इथल्या राजकारणाचे कायम वैशिष्ट्य राहिलेले आहे. दयानंद बांदोडकर, शशिकला काकोडकर यांच्या कारकिर्दीपासून ते आजअखेर अगदी गोव्याचे राजकारण हे संपूर्ण देशाचे अकर्षण राहिलेले आहे.
खरेतर एखाद्या मोठ्या जिल्ह्याएवढाच आकार या राज्याचा आहे. जेमतेम महापालिकेच्या वॉर्डासारखे ४० मतदारसंघ असणाºया गोवा विधानसभेची निवडणूक मात्र नेहमीच गाजत आलेली आहे.
यंदाही तसेच होते आहे. गेल्या काही वर्षांपासून गोव्यात पक्षांतर, आयाराम गयाराम, आवभगत हे प्रकार वाढीस लागले आहेत, पण सतत बदल आणि आश्चर्यकारक निकाल हे इथले वैशिष्ट्य राहिलेले आहे. त्यामुळे कोणी कितीही दावे केले, तरी इथला निकाल काय लागेल हे कोणीही ठामपणे सांगू शकत नाही. इथला मतदार कायम राजकीय पक्षांना नाचवत आलेला आहे.
गेल्या निवडणुकीत काँग्रेसला १७ जागांवर विजय मिळाला होता. बहुमताचा जादुई आकडा २१ होता, पण सिंगल लार्जेस्ट पार्टी म्हणून काँग्रेस सरकार स्थापन करण्यास पात्र होती, मात्र तेव्हा दिग्विजय सिंह यांची ढिलाई आणि नितीन गडकरी यांची चपळाई, यामुळे भाजपचे सरकार आले. २०१७ मध्ये बलाढ्य असणाºया काँग्रेसकडे आज केवळ दोन आमदार उरले आहेत. त्यामुळे एकेकाळी चांगली ताकद असलेल्या गोव्यात काँग्रेस नाममात्र राहिली आहे. त्यातच गोव्यात ताकद लावून उतरलेल्या तृणमूल काँग्रेसने काँग्रेसच्या नेत्यांची पळवापळवी चालूच ठेवली आहे. केंद्रातील भारतीय जनता पक्षाचे सरकार आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासमोर आव्हान उभे करू इच्छिणाºया तृणमूल किंवा आम आदमी पक्ष यांचे छोट्या राज्यांमध्ये प्रचंड ताकद लावण्यामागचे तर्कशास्त्र समजणे कठीण आहे. गेल्यावेळीही आम आदमी पक्षाने गोव्यात उमेदवार उतरविले होते. त्याचवेळी तृणमूल काँग्रेसचे पार्टटाईम चाणक्य प्रशांत किशोर यांनी गोव्यातील पक्षाची रणनीती ठरविली आहे.
मनोहर पर्रिकर यांच्या निधनानंतर गोव्याची जबाबदारी मिळालेल्या भाजपचे मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत यांना सत्ता पुन्हा राखायची आहे. गोव्याचे कार्यक्षम आणि स्वच्छ चारित्र्याचे मुख्यमंत्री दिवंगत मनोहर पर्रिकर यांच्या इतकेच डॉ. सावंत हेही स्वच्छ असल्याचा दावा केला जातो, मात्र पर्रिकर यांनी गोव्यातील कॅथलिक समाजाला आपलेसे केले होते, पण सध्या भाजपमध्ये पेच निर्माण झालेला आहे. पर्रिकर यांचे चिरंजीव उत्पल यांचा बंडाचा झेंडा. उत्पल यांना हवा तो मतदारसंघ देता आली नाही, हे एकवेळ समजू शकते. पण त्यांची समजूत पक्षाला काढता आलेली नाही. आज पणजीत सगळेच विरोधी पक्ष उत्पल यांना संयुक्त उमेदवार म्हणून घोषित करण्याच्या विचारात दिसतात. तेथे अतानाशिओ (बाबूश) मोन्सेरात यांच्यासारख्या सर्व अर्थांनी शक्तिशाली असणाºया नेत्याला डावलणे भाजपला शक्य झालेले नाही. उलट मोन्सेरात आणि विश्वजित प्रतापसिंह राणे यांना भाजपने सपत्नीक उमेदवारी दिली आहे. भाजपने उमेदवारी नाकारल्याने सगळ्या विरोधी पक्षांनी बाकी ठिकाणी यश नाही मिळाले तरी चालेल, पण भाजपला दणका देण्यासाठी उत्पल पर्रिकरांना निवडून आणण्याचा चंग बांधला आहे. ते भाजपपुढे फार मोठे आव्हान असणार आहे.
त्यातच उपमुख्यमंत्री चंद्रकांत कवळेकर आणि त्यांची पत्नी सावित्री हे तिसरे दाम्पत्य भाजपने पंगतीला न बसवल्याने सावित्री कवळेकर यांनी बंड केले आहे. गोव्याला तसाही घाऊक पक्षांतरे, बंडखोरी आणि एकदा का निवडणूक पार पडली की, होणाºया तडजोडी, युती आणि आघाड्या यांचा इतिहास आहे. त्यामुळे आज भाजपमधून बाहेर पडणाºया नाराज नेत्यांची रांग लागली असली, तरी उद्या यातले निवडून येणारे क्षणात उलटे फिरू शकतात.
गोव्यात आता भाजप आणि आप हे दोनच पक्ष सगळ्या जागा लढविणार आहेत. तृणमूल काँग्रेसने महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्षाशी, शिवसेनेने राष्ट्रवादी काँग्रेसशी आणि काँग्रेसने गोवा फॉरवर्ड पार्टीशी आघाडी केली आहे. खरेतर, तृणमूल व काँग्रेस यांनी युती करायला हवी होती, मात्र इतक्या छोट्या राज्यात ममता बॅनर्जी आणि राहुल गांधी यांनी एकाच दिवशी येऊन परस्परांची भेट न घेता एकमेकांवर टीका करण्यात धन्यता मानली. प्रत्येक विधानसभा मतदारसंघात केवळ २१ ते ३७ हजार यादरम्यान मतदार असल्याने निवडून येण्याचे ठोकताळे अनुभवी नेत्यांनी बसविलेच आहेत. त्यामुळे मतदारांना जिंकण्याइतकेच त्यांनी निवडून दिलेले आमदार नंतर जिंकून घेणे, हे मोठ्या पक्षांना सोयीचे असते. मनोहर पर्रिकर हे राज्यात राजकीय स्थैर्य आणि त्या अनुषंगाने येणारी प्रशासकीय स्थिरता राखणारे गेल्या अनेक दशकांमधले एकमेव नेते होते. गोव्यातील लोक ‘आपला आणि बाहेरचा’ हा निकष बºयाचदा लावतात. हा अडथळा ओलांडण्यात ममता बॅनर्जी आणि अरविंद केजरीवाल यांना कितपत यश येते, हेही या निमित्ताने समजणार आहे, पण काही झाले तरी सर्वात छोटे राज्य असूनही त्याची चर्चा सर्वात मोठ्या उत्तर प्रदेशच्या बरोबरीने होताना दिसत आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा