मध्यमवर्गीयांचा चेहरा अमोल पालेकर

रंगभूमी आणि रूपेरी पडदा व्यापणारा एक अत्यंत अभ्यासू प्रयोगशील कलाकार म्हणजे अमोल पालेकर. मराठी असूनही आपला हिंदी चित्रपटसृष्टीत वेगळा ठसा उमटवणारा सहजसुंदर अभिनयाचा चेहरा म्हणजे अमोल पालेकर. हिंदी चित्रपटातील अमोल पालेकरांच्या भूमिका या मध्यमवर्गीय आणि सर्वसामान्यांचे प्रतिनिधीत्व करणाºया होत्या. त्यामुळे प्रेक्षकांना हा चेहरा अत्यंत जवळचा वाटला. रूपेरी चित्रपटातील भव्यता असेल, श्रीमंती दिखाऊपणा असेल, पण त्यातही आपले वास्तव टिकवून ठेवत प्रेक्षकांच्या मनात घर करणारा अभिनेता अशीच त्यांची कायम ओळख राहिली, परंतु अभ्यास, दिग्दर्शन आणि वैचारिकदृष्ट्या ते अत्यंत पराकोटीचे श्रीमंत असलेले कलाकार आहेत.

अमोल पालेकर म्हटल्यावर आपल्याला समोर येतो तो रजनीगंधा, छोटीसी बात, चितचोर, बातो बातों मे, घरोंदासारखे हलकेफुलके चित्रपटातील सहज अभिनय करणारा कलाकार. दामाद, गोलमाल, रंगबिरंगी, नरम गरमसारखे विनोदी चित्रपट तर झुटी, जीवनधारा अशा रेखा राजबब्बर यांच्या कमर्शियल चित्रपटातील महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावणारा हरहुन्नरी कलाकार.

गेल्या दहा पंधरा वर्षांत गोलमाल, गोलमाल १, गोलमाल २ , गोलमाल ३, गोलमाल अगेन अशा नावाने अनेक हिंदी चित्रपटांनी धूमाकूळ घातला, पण खºया अर्थाने हिंदी चित्रपटसृष्टीत गोलमाल केला तो अमोल पालेकर यांनी. १९७९ हे वर्ष आणि दशक अमिताभ बच्चन, राजेश खन्ना, जितेंद्र, शशीकपूर, विनोद खन्ना, शत्रुघ्न सिन्हा, धर्मेंद्र अशा दिग्गज नेत्यांचे सुपरहिट चित्रपट चालण्याचे दिवस होते. या देमार, बिग बजेट, मसालापटात एक चित्रपट येतो आणि तो तुफान गाजतो हे अमोल पालेकर यांच्या अभिनयाचे कसब होते. तो चित्रपट म्हणजे अमोल पालेकर यांचा गोलमाल. हृषिकेश मुखर्जी यांच्या या हलक्या फुलक्या विनोदी चित्रपटाची पटकथा सचिन भौमिक यांची होती, तर याचे निर्माते एससी सीप्पी होते. आरडी बर्मन यांचे संगीत असलेल्या या चित्रपटात अमोल पालेकर, बिंदिया गोस्वामी आणि उत्पल दत्त यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. याशिवाय दिना पाठक, अंजन श्रीवास्तव, शुभा खोटे हे विनोदी कलाकार होते, पण एकूणच धमाल कॉमेडी असा हा चित्रपट अमोल पालेकरांच्या अभिनयाची विविधता दाखवणारा होता. रामप्रसाद म्हणून भोळा आणि लक्ष्मणप्रसाद म्हणून खट्याळ असा नायक रंगवत उत्पल दत्तला गंडवत गोलमाल करणारा अमोल पालेकर प्रेक्षकांना तुफान आवडला होता. सामान्य माणसांना असणारी अभिनयाची आणि हिरो बनण्याची आवड या नायकालाही असते. त्या काळात हृषिकेश मुखर्जींनी सुपरस्टार असलेल्या अमिताभला या चित्रपटात मिनिटभरासाठी घेतले आहे. अर्थात अमिताभच्या जडणघडणीत हृषिकेश मुखर्जींचाही मोठा वाटा आहेच. त्यामुळे हिरो बनण्याचे स्वप्न पाहणाºया अमोल पालेकरसमोर असतो तो अमिताभ बच्चन. त्याच्या सह्या घेण्यासाठी जमलेले चाहते पाहून एक दिवस आपणही असेच बनू, असे त्याला वाटत असते. त्या स्ट्रगलर अमोल पालेकरसाठी एक सिनही या चित्रपटात आहे की, अमिताभला सोडून लोक अमोल पालेकरच्या सह्या घेत आहेत. हा प्रसंगही प्रेक्षकांना अत्यंत आवडतो.

संजीवकुमार राखी यांची प्रमुख भूमिका असलेला एक गाजलेला त्याच काळातील चित्रपट म्हणजे श्रीमान श्रीमती. यात अमोल पालेकर आणि सारिका ही जोडी आहे. अमोल पालेकर, सारिका, राकेश रोशन, दीप्ती नवल यांच्यातील रंजक कथानक दाखवले आहे. सारिका आणि दीप्ती नवल या मैत्रिणी. सारिका मॉडर्न श्रीमुक्तीवाली बोल्ड तर दीप्ती नवल भोळी भाबडी साधी. पण दोघी एकमेकीचे कपडे घालून फोटो काढतात आणि ते फोटो लग्नासाठी वर संशोधनासाठी पाठवले जातात. मॉडर्न अशा राकेश रोशनच्या पदरात पडते बेलबॉटममधली साधीभोळी दीप्ती नवल, तर साध्या भोळ्या सामान्य अमोल पालेकरच्या गळ्यात पडते व्हॅम्प सारिका. यातील संघर्ष अमोल पालेकर यांनी अत्यंत साधेपणाने आणि सरळपणे दाखवला आहे. त्यामुळे इतक्या दिग्गज कलाकारांत तो संस्मरणीय असा ठरतो.

रंगबिरंगी हा एक अमोल पालेकरांचा धम्माल चित्रपट हिंदीत गाजला. हृषिकेश मुखर्जी यांची पटकथा आणि दिग्दर्शन असलेल्या या चित्रपटात अमोल पालेकर आणि परवीन बाबी यांचा सुखाचा संसार चाललेला असतो. एकदिवस अमोल पालेकरचा मित्र असलेला देवेन वर्मा हा त्याला आॅफीसमध्ये भेटायला येतो. देवेन वर्मा हा चित्रपटात भूमिका, मेकअप करणारा कलाकार असतो. त्यामुळे अमोल पालेकरच्या आॅफीसात आल्यावर आॅफीसमधल्या सुंदर सुंदर मुली पाहतो आणि आपल्या या भोळ्या मित्राला सुचवतो की, अरे इतकी छान रंगबिरंगी फुलपाखरे आहेत, त्यांच्यावर लाईन मार, पटव जरा त्यांना. त्याचा फॉर्म्युला सांगताना तो सांगतो की, संजीव कुमारचा पती पत्नी और वह हा चित्रपट तू पाहिला आहेस का? त्याप्रमाणे बायको आजारी आहे, असे सांगून एकेका मुलीला पहा. त्याप्रमाणे आॅफीसमधली मुलगी पटवताना अमोल पालेकर सर्वात प्रथम दीप्ती नवलवर ट्राय करतो. तिने पती पत्नी और वह चित्रपट पाहिला नाही हे नक्की झाल्यावर तो आपल्या जाळ्यात तिला ओढायचा आणि फ्लर्टिंग करण्याचा प्रयत्न करतो. दीप्ती नवलचा प्रियकर असतो फारूख शेख. भेटायला यायला तिला सारखा उशीर झाल्यावर ती आॅफीसचे काम सांगते, बॉसबद्दल सहानुभूती सांगते. तेव्हा त्याच्या लक्षात येते की, अरे हे तर पती पत्नी और वह सारखे चाललंय. हा बॉस तिला फसवत तर नसेल? त्यामुळे तू बॉसच्या घरी फोन लावून पाहा सांगतो. त्याप्रमाणे ती फोन करते तर बॉसची बायको परवीन बाबी कथ्थक करत असते. आजारी नसतेच. त्यामुळे ही गडबड कळल्यावर एक धम्माल कथानक घडते. त्यात अमोल पालेकर यांची मजा रंगतदार अशीच आहे.

रेखा, राज बब्बरच्या जीवनधारा या चित्रपटात अमोल पालेकर हा त्यांच्या घरात राहणारा एक भाडेकरू आहे. पण नाटकात जसा सूत्रधार असतो, तसा या चित्रपटाचा सूत्रधार होऊन जातो. रेखा, राज बब्बर, राकेश रोशन, मधू कपूर, कंवलजीत सिंग, पद्मा चव्हाण, सुलोचना अशा दिग्गजांत अमोल पालेकरांची भूमिका ही अत्यंत लक्षणीय अशी होती. अत्यंत टेन्समधले हे कथानक पाहणे अमोल पालेकरांमुळे सुसह्य होते. रेखाच्या जीवनाची शोकांतिका अमोल पालेकरांच्या भूमिकेने लक्षात राहते. हिंदी चित्रपटसृष्टीत अमोल पालेकरांनी अनेक चित्रपट केले. छोटीसी बात असेल, रजनीगंधा, बातो बातो में यां चित्रपटामधील त्यांच्या भूमिका निश्चितच कायम लक्षात राहणाºया अशा आहेत.

प्रफुल्ल फडके/ द स्क्रीन

9152448055