भारतात अब्जाधिशांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे

भारतातील आर्थिक प्रगतीचा दर सातत्याने वाढत असल्याचे दिसून येत आहे. भारताचा जीडीपी विकासदरही इतर देशांच्या तुलनेत वेगाने वाढत आहे. भारत आज जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था बनली आहे आणि भारतीय अर्थव्यवस्था आज जगातील पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आहे आणि लवकरच जगातील तिसरी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. भारताचा जागतिक व्यापारही वेगाने प्रगती करत आहे. एकूणच, भारत आज अर्थशास्त्राच्या क्षेत्रात संपूर्ण जगात चमकणारा तारा म्हणून उदयास येत आहे. सातत्याने वेगाने होत असलेल्या आर्थिक प्रगतीचा परिणाम आता भारतातील नागरिकांच्या सरासरी उत्पन्नात वाढ झाल्यामुळे दिसून येत आहे.

अमेरिकेत नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या यूबीएस अब्जाधीशांच्या महत्त्वाकांक्षी अहवालानुसार, भारतातील अब्जाधीशांची (अतिश्रीमंत) संख्या १८५ वर पोहोचली आहे आणि जगातील अब्जाधीशांच्या संख्येच्या बाबतीत भारत तिसºया क्रमांकावर आला आहे. अमेरिका पहिल्या स्थानावर आहे, जिथे अब्जाधीशांची संख्या ८३५ आहे आणि चीन दुसºया स्थानावर आहे, जिथे अब्जाधीशांची संख्या ४२७ आहे. यावर्षी भारत आणि अमेरिकेत अब्जाधीशांची संख्या वाढली असली तरी चीनमधील अब्जाधीशांची संख्या कमी झाली आहे. या वर्षी, अमेरिकेतील अब्जाधीशांच्या यादीत ८४ नवीन अब्जाधीशांचा समावेश झाला आहे, भारतात ३२ नवीन अब्जाधीशांचा समावेश झाला आहे (२१ टक्क्यांच्या वाढीसह), तर चीनमध्ये ९३ अब्जाधीशांची घट झाली आहे. आज संपूर्ण जगात अब्जाधीशांची संख्या २६८२वर पोहोचली आहे, तर २०१५ मध्ये संपूर्ण जगात १७५७ अब्जाधीश होते. २०१५च्या तुलनेत भारतातील अब्जाधीशांच्या संख्येत १२३ टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. अब्जाधीश म्हणजे एक नागरिक ज्याची संपत्ती १०० कोटी यूएस डॉलर्सपेक्षा जास्त आहे, म्हणजेच भारतीय रुपयांमध्ये अंदाजे ८,४०० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त संपत्ती.

गेल्या एका वर्षात, भारतातील वरील नमूद केलेल्या अब्जाधीशांच्या संपत्तीत ४२ टक्क्यांनी वाढ झाली असून, ती ९,५६० कोटी अमेरिकन डॉलरच्या पातळीवर पोहोचली आहे. तर अमेरिकेतील अब्जाधीशांची संपत्ती २०२३ मधील ४ लाख ६० हजार कोटी अमेरिकन डॉलर्सवरून २०२४ मध्ये ५ लाख ८० हजार कोटी अमेरिकन डॉलरवर पोहोचली आहे. चीनमध्ये अब्जाधीशांची संपत्ती २०२३ मधील १ लाख ८० हजार कोटी अमेरिकन डॉलरवरून २०२४ मध्ये १ लाख ४० हजार कोटी अमेरिकन डॉलरवर आली आहे. जगभरातील अब्जाधीशांची संपत्ती १४ ट्रिलियन अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत वाढली आहे. पुढील १० वर्षांत भारतातील अब्जाधीशांची संख्या अधिक वेगाने वाढेल, अशी शक्यताही या अहवालात व्यक्त करण्यात आली आहे. भारतात कौटुंबिक व्यवसायात गुंतलेली १०८ हून अधिक कुटुंबे आहेत जी भारतीय कौटुंबिक परंपरेनुसार आपला व्यवसाय पुढे नेत आहेत आणि भारतातील अब्जाधीशांची संख्या वाढवत आहे आणि भारतीय अर्थव्यवस्थेत योगदान देत आहे.

भारतीय अब्जाधीशांची संख्या केवळ भारतातच वाढत नाही तर इतर देशांमध्ये राहणारे भारतीय देखील अब्जाधीशांच्या श्रेणीत सामील होत आहेत आणि ते त्यांच्या उत्पन्नाचा काही भाग भारतात पाठवत आहेत आणि येथे गुंतवणूक करत आहेत आणि अशा प्रकारे भारतीय वंशाचे नागरिक इतर देशांमध्ये पैसे कमावत आहेत व भारतात न राहता देखील भारताच्या आर्थिक विकासात योगदान देत आहे. विशेषत: भारतीय वंशाच्या या नागरिकांनी भारताच्या परकीय चलनाच्या साठ्यात झपाट्याने वाढ करण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. सध्या, १८ दशलक्षाहून अधिक भारतीय वंशाचे नागरिक वेगवेगळ्या देशांमध्ये काम करत आहेत आणि दरवर्षी ते त्यांच्या कमाईचा एक मोठा भाग ठेवींच्या स्वरूपात भारतात पाठवतात. अलीकडेच, जागतिक बँकेने जारी केलेल्या एका अहवालात असे सांगण्यात आले आहे की, २०२४ मध्ये इतर देशांमध्ये राहणाºया भारतीयांकडून १२,९०० कोटी अमेरिकन डॉलर्सची मोठी रक्कम भारतात पाठवण्यात आली आहे. गेल्या अनेक वर्षांपासून भारत या बाबतीत जगात पहिल्या क्रमांकावर आहे. सन २०२१ मध्ये वर $ १०,५०० कोटी, वर $ ११,१०० कोटी वर्ष २०२२ मध्ये, वर $ १२,५०० कोटी वर्ष २०२३ मध्ये भारताला पाठवण्यात आले. भारताला दरवर्षी पाठवल्या जाणाºया रकमेची तुलना इतर देशांना पाठवल्या जाणाºया रकमेशी केली तर लक्षात येते की, २०२४ मध्ये जगात दुसºया क्रमांकावर असलेल्या मेक्सिकोला ६,८०० कोटी अमेरिकन डॉलर्स पाठवण्यात आले होते. मेक्सिकोला पाठवलेली रक्कम भारतात पाठवलेल्या रकमेच्या जवळपास निम्मी आहे. चीनला तिसरे स्थान मिळाले असून, ४,८०० कोटी अमेरिकन डॉलर्सची रक्कम चीनला, ४,०००कोटी अमेरिकन डॉलर्स फिलिपिन्सला आणि ३,३०० कोटी अमेरिकन डॉलरची रक्कम इतर देशांमध्ये राहणाºया या देशांच्या नागरिकांनी पाठवली आहे.

उत्तर अमेरिका, युरोप, आखाती देश आणि काही आशियाई देश जसे की मलेशिया आणि सिंगापूर हे भारतीय नागरिकांनी इतर देशांतून भारतात पाठवलेल्या रेमिटन्समध्ये मोठे योगदान देतात. भारतातून दरवर्षी लाखो तरुण उच्च शिक्षण घेण्यासाठी विकसित देशांमध्ये जातात हे सर्वज्ञात आहे. उच्च आणि निम्न तांत्रिक शिक्षण घेतल्यानंतर भारतीय तरुण या देशांमध्ये रोजगार मिळवतात आणि त्यांच्या बचतीचा मोठा भाग भारतात पाठवतात. भारतीय वंशाच्या या नागरिकांकडून आतापर्यंत एक ट्रिलियन अमेरिकन डॉलर्सची रक्कम भारतात पाठवण्यात आली आहे. ही रक्कम भारतासाठी परकीय चलनाच्या साठ्यात मोठी भूमिका बजावत आहे. सन २०२४ मध्ये विविध देशांतील नागरिकांकडून वर $ ६८,५०० कोटींची रक्कम आपापल्या देशात पाठवण्यात आली आहे. ही रक्कम २०२३ मध्ये पाठवलेल्या रकमेपेक्षा ५.८ टक्के अधिक आहे. जगभरातील विविध देशांमध्ये राहणाºया नागरिकांनी पाठवलेल्या रकमेपैकी २० टक्क्यांहून अधिक रक्कम इतर देशांमध्ये राहणाºया भारतीयांनी एकट्या भारतात पाठवली आहे. त्यामुळे भारतीय वंशाच्या नागरिकांची संपत्ती केवळ भारतातच नाही तर इतर देशांतही वेगाने वाढत आहे.