कोलकाता उच्च न्यायालयाने स्थापन केलेल्या तथ्य शोध समितीचा मुर्शिदाबाद हिंसाचारावरील अहवाल कोणालाही घाबरवण्यासाठी पुरेसा आहे. या अहवालानंतर सर्व आरोपांना पुष्टी मिळाली. या अहवालापूर्वी बंगाल पोलिसांनीही उच्च न्यायालयात आपला अहवाल सादर केला होता. त्यात लिहिले होते की, ११ एप्रिल रोजी दुपारी ४.२५ वाजता गर्दी अनियंत्रित झाली. पोलिसांवर विटा आणि दगडांसह प्राणघातक शस्त्रांनी हल्ला करण्यात आला.
‘दंगलखोरांनी एसडीपीओ जंगीपूर यांचे पिस्तूल हिसकावून घेतले व त्यांचे वाहन आणि सार्वजनिक मालमत्ता जाळून टाकली.’ हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की, उच्च न्यायालयाच्या समितीच्या अहवालात पोलिसांना सर्वात जास्त अडचणीत आणण्यात आले आहे.
उच्च न्यायालयाने राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग, पश्चिम बंगाल मानवाधिकार आयोग आणि राज्य कायदेशीर सेवा प्राधिकरणातील प्रत्येकी एक सदस्य असलेली तीन सदस्यांची समिती स्थापन केली होती. या समितीच्या अहवालात असे म्हटले आहे की, हिंसाचार हिंदूंविरुद्ध होता आणि तो सुनियोजित होता. तृणमूल काँग्रेसचे मुस्लीम नेते आणि नगरसेवक यांनी हिंसाचाराचे नेतृत्व केले. लोकांनी पोलिसांची मदत मागितली, परंतु त्यांनी हिंसाचार थांबवण्याचा किंवा लोकांना सुरक्षा देण्याचा प्रयत्न केला नाही.
तीन दशकांपूर्वी एखाद्या राज्यातील एखाद्या समुदायाविरुद्ध असा भयानक हिंसाचार घडला असता, तर तेथील सरकार बरखास्त केले गेले असते. आता ते कठीण आहे, कारण सर्वोच्च न्यायालय राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू करणे असंवैधानिक घोषित करू शकते. कदाचित म्हणूनच बंगालच्या राज्यपालांनी त्यांच्या अहवालात केंद्राला संवैधानिक पर्यायांचा विचार करण्याचे सुचवले होते, परंतु परिस्थिती बिघडल्यास कलम ३५६ (राष्ट्रपती राजवट) हा एक पर्याय असल्याचे लिहिले होते आणि सध्या त्याची गरज नाही. भयानक हिंसाचारात बळी पडलेल्या महिला आणि मुलांवर वेदनादायक प्रसंग ओढवला असूनही, ममता बॅनर्जी यांनी सुरुवातीला सहानुभूतीचा एकही शब्द उच्चारला नाही. त्या, त्यांचे मंत्री, प्रवक्ते इत्यादी सर्वजण याला भाजपचे षड्यंत्र म्हणत होते आणि बीएसएफवरही आरोप करत होते. नियमांनुसार, बीएसएफच्या वतीने उच्च न्यायालयात अपील दाखल करायला हवे होते. मुख्यमंत्र्यांनी असा गंभीर आरोप कशाच्या आधारे केला?
उच्च न्यायालयाच्या समितीच्या अहवालानुसार, नवीन वक्फ सुधारणा कायद्याविरुद्धच्या निषेधाच्या नावाखाली हिंदूंना जाणूनबुजून लक्ष्य करण्यात आले. बेतबोना गावात ११३ घरे जाळण्यात आली. अहवालात म्हटले आहे की, ‘कोणत्या घरांवर हल्ला झाला नाही हे पाहण्यासाठी एक दंगलखोर गावात आला आणि नंतर जमावाने त्या घरांनाही आग लावली.’ गाव जाळण्यात आले, परंतु पोलीस-प्रशासन निष्क्रिय राहिले. हिंसक जमावाने पाण्याचे कनेक्शन तोडले जेणेकरून आग विझू शकली नाही.
सर्वात भयानक गोष्ट म्हणजे महिलांचे कपडे जाळले गेले, त्यामुळे त्यांच्याकडे घालण्यासाठी कपडे राहिले नाहीत. अहवालात असेही म्हटले आहे की, ‘हिंसाचाराला बळी पडलेल्या गावातील लोकांनी सलग दोन दिवस पोलिसांना फोन केला, पण फोन उचलला गेला नाही.’ आश्रय घेण्यासाठी मालदा येथे पळून गेलेल्या पीडितांना पोलिसांनी परत जाण्यास भाग पाडले.
यातून हे स्पष्ट आहे की, सरकार पोलीस-प्रशासनावर दबाव आणत असेल की, त्यांनी जीव वाचवण्यासाठी पळून गेलेल्या लोकांना जबरदस्तीने परत बोलावावे, कारण सरकारची थट्टा केली जात आहे. अहवालात ज्या प्रकारे पोलीस-प्रशासनाला अडचणीत आणले आहे, ते डोके वर काढण्यासारखे नाही. अहवालात असेही म्हटले आहे की, प्रशासनाने हिंसाचारग्रस्त भागात कोणालाही मदत केली नाही. अहवालात म्हटले आहे की, हल्ले स्थानिक नगरसेवकांनी निर्देशित केले होते.
आपण याकडे दुर्लक्ष करू शकत नाही की, याआधीही बंगालमध्ये हिंदू सणांवर हल्ले झाले आहेत. विधानसभा निवडणुकीनंतर झालेल्या हिंसाचारात, तृणमूलच्या विरोधात मतदान करणाºयांना हिंसक जमावापासून वाचण्यासाठी आसामला पळून जावे लागले होते. उच्च न्यायालयाच्या समितीच्या मते, बंगालमध्ये गैर-मुस्लिमांविरुद्ध हिंसाचार करणाºयांना पोलिसांचा पाठिंबा मिळतो.
मुर्शिदाबादमध्येही पोलिसांनी या घटनेकडे दुर्लक्ष केले आणि एक प्रकारे हिंसक जमावाला मोकळीक दिली. जाफराबाद परिसरात हरगोबिंद दास आणि त्यांचा मुलगा चंदन दास यांच्या हत्येचा संदर्भ देत उच्च न्यायालयाच्या समितीच्या अहवालात म्हटले आहे की, ‘हिंसेवर प्रवृत्त झालेल्या जमावाने त्यांच्या घराचा मुख्य दरवाजा तोडला आणि वडील आणि मुलाला घेऊन गेले आणि त्यांच्या पाठीवर कुºहाडीने हल्ला केला. एक खुनी तिथेच थांबला जोपर्यंत ते मरेपर्यंत थांबला.’ वडील आणि मुलाचा दोष असा होता की, ते देव-देवतांच्या मूर्ती बनवत असत. मूर्ती बनवणारा शत्रू बनतो ही कसली धोकादायक विचारसरणी आहे.
हिंसाचारानंतर मुर्शिदाबादला गेलेल्या राज्यपालांनी त्यांच्या अहवालात म्हटले होते की, बांगलादेशच्या सीमेवरील मुर्शिदाबाद आणि मालदा जिल्ह्यांमध्ये दुहेरी धोका आहे, कारण येथील हिंदू लोकसंख्या अल्पसंख्याक आहे. त्यांनी उत्तर दिनाजपूरला हिंदूंसाठी असुरक्षित देखील म्हटले होते. एक प्रकारे, बंगालच्या काही भागात परिस्थिती बांगलादेशसारखी होत चालली आहे आणि तिथे हिंदूंना राहणे कठीण झाले आहे. बांगलादेशातील हिंदूंना वाचवण्यासाठी आपल्याकडे मर्यादित पर्याय आहेत, परंतु केंद्र सरकारने बंगालमध्ये काहीतरी केले पाहिजे. हे देखील लक्षात घ्या की तथाकथित धर्मनिरपेक्ष पक्षांनी मुर्शिदाबादमधील भयानक हिंसाचाराबद्दल काहीही सांगितले नाही, तेव्हाही नाही आणि उच्च न्यायालयाचा अहवाल आल्यानंतरही नाही. पण या दंगलींना ममता बॅनर्जी सरकार जबाबदार आहे. इंडिया आघाडीतील घटक पक्ष हे प्रकरण दाबून ठेवण्याचा प्रयत्न करत आहेत. हा या दहशतवादाला पाठिंबा देण्याचाच प्रकार आहे. मणिपूरवरून दंगा करणारे, संसदेचे कामकाज बंद पाडणारे विरोधक याबाबतीत गप्प आहेत. या प्रवृत्तीला कुठेतरी आळा घातला पाहिजे. केंद्राने कठोर पावले उचलून ममता बॅनर्जींना धडा शिकवला पाहिजे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा