छत्तीसगडमध्ये जिल्हा राखीव गार्ड म्हणजेच डीआरजी जवानांनी माओवादी नेता बसव राजू आणि त्याच्या २६ साथीदारांना ठार मारल्यानंतर, असा संदेश आला की, अंतर्गत सुरक्षेसाठी धोका बनलेल्या माओवादावर निर्णायक आघात झाला आहे. हा संदेश त्याच पद्धतीने मिळाला आणि त्यामुळे गृहमंत्री अमित शाह यांनी दावा केल्याप्रमाणे पुढील वर्षी मार्चपर्यंत माओवाद संपुष्टात येईल अशी आशा निर्माण झाली, परंतु काही लोकांना बंदी घातलेल्या सीपीआय (माओवादी)चा सर्वात हिंसक आणि निर्दयी नेता बसव राजू याची हत्या आवडली नाही, जरी २०१० मध्ये दंतेवाडा येथे झालेल्या माओवाद्यांच्या हल्ल्यात ७६ सीआरपीएफ जवानांच्या मृत्यूसाठी त्यालाच जबाबदार धरण्यात आले होते.
२०१३ मध्ये सुकमा येथे माओवाद्यांनी केलेल्या भयंकर हल्ल्यात छत्तीसगड काँग्रेसच्या अनेक प्रमुख नेत्यांसह सुमारे ३० जणांचा मृत्यू झाला. २०२१ मध्ये विजापूरमध्ये माओवाद्यांनी केलेल्या दुसºया हल्ल्यात ५५ सुरक्षा कर्मचारी मारले गेले. बसव राजू आणि त्यांच्या सहकाºयांनी केवळ सुरक्षा कर्मचाºयांचीच हत्या केली नाही तर सामान्य लोकांना आणि आदिवासींनाही पोलिसांचे खबरे म्हणून ठार मारले. अशा खुनी माओवाद्यांना अरुंधती रॉय यांनी बंदूकधारी गांधीवादी म्हटले होते.
सीपीआयने बसव राजूच्या हत्येचा तीव्र निषेध केला. सीपीआय(एम)ने असेही म्हटले आहे की, ‘आम्ही सरकारला माओवाद्यांच्या चर्चेच्या विनंतीला स्वीकारण्याची आणि त्यांच्याविरुद्धची मोहीम थांबवण्याची विनंती करतो.’ सीपीआय, सीपीएम आणि त्यांच्यासारखे डावे नेते इतके भोळे असू शकत नाहीत, की त्यांना हे सत्य माहीत नसेल की भूतकाळात माओवाद्यांनी चर्चा करून किंवा काही काळ त्यांच्या कारवाया थांबवून स्वत:ला कसे संघटित केले. सीपीआय व्यतिरिक्त सीपीएम, सीपीआय(एमएल)नेही बसव राजू यांच्या हत्येची न्यायालयीन चौकशी करण्याची मागणी केली.
आॅल इंडिया फॉरवर्ड ब्लॉकचे सरचिटणीस म्हणाले की, राजकीय प्रतिकाराची तुलना दहशतवादाशी करणे योग्य नाही. याशिवाय, एका नागरी हक्क कार्यकर्त्यांनी सांगितले की, सरकारने माओवाद्यांना राजकीय संघटनेसारखे वागवावे. काही काळापूर्वी त्यांनी तेलंगणाच्या मुख्यमंत्र्यांना माओवाद्यांशी चर्चा करण्याचे आवाहन केले होते. माओवाद्यांविरुद्ध सुरक्षा दलांची मोहीम थांबवण्याची गरज किती इतर संघटना आणि डाव्या विचारसरणीच्या लोकांनी भरली आहे हे सांगणे कठीण आहे, परंतु डाव्या विचारसरणीचा अजेंडा चालवणाºया काही माध्यम चॅनेलवर प्रकाश टाकता येतो.
छत्तीसगडमध्ये माओवाद्यांना संपवण्याच्या मोहिमेदरम्यान, एका मासिकाने ‘स्टेट व्हर्सेस सिटिझन’चे मुखपृष्ठ छापले. या कव्हर स्टोरीचे शीर्षक ‘ब्लड आॅन अवर हँड्स’ होते. त्यात माओवाद्यांविरुद्ध आॅपरेशन कागरची निरर्थकता आणि या मोहिमेच्या नावाखाली आदिवासींवर होणारे कथित अत्याचार आणि त्यांच्या त्रासांचे वर्णन केले होते. या मासिकाच्या संपादकाने अलीकडेच पाकिस्तानमधील दहशतवादी तळांवर लष्करी कारवाईला दिलेल्या आॅपरेशन सिंदूर नावावर तत्त्वत: तीव्र आक्षेप व्यक्त केला आणि वर लिहिले - हे नाव पितृसत्ताकता, महिलांची मालकी आणि आॅनर किलिंगचा वास घेते. या मासिकाच्या मालकीच्या गटाचे संचालक त्यांच्या डाव्या विचारांसाठी ओळखले जातात. त्यांनी नेव्हिल रॉय सिंघमला ओळखण्याचा दावा केला आहे.
नेव्हिल रॉय सिंघम हे श्रीलंकेचे मूळ अमेरिकन नागरिक आहेत. त्यांनी अमेरिकेत ‘थॉटवर्क्स’ ही टेक कंपनी स्थापन केली, ज्याची एकेकाळी अनेक देशांमध्ये कार्यालये होती. आता ते चीनमध्ये राहतात आणि त्यांच्यावर चिनी कम्युनिस्ट पक्षाच्या (सीसीपी) पेशाने डाव्या आणि विशेषत: कट्टरपंथी डाव्या संघटना आणि जगभरातील तत्सम वृत्त माध्यमांना आर्थिक मदत केल्याचा आरोप आहे. ते इस्रायलला विरोध करणाºया, नाटो विसर्जित करणाºया आणि चीनला त्यांचा मित्र म्हणणाºया अनेक संघटनांना निधी देतात. त्यांच्याकडे एनजीओसारख्या अनेक संघटना आहेत. त्यापैकी प्रमुख म्हणजे कोडपिंक, ज्याची सहसंस्थापक त्यांची पत्नी जोडी इव्हान्स आहे. वर्ल्डवाइड मीडिया होल्डिंग, जस्टिस अँड एज्युकेशन फंड ही देखील सिंघमची संस्था आहे.
काही वर्षांपूर्वी, न्यूयॉर्क टाइम्सने वृत्त प्रकाशित केले होते की, सिंघमने त्यांच्या संघटनांद्वारे भारतात चिनी अजेंडा चालवणाºया न्यूज पोर्टल न्यूज क्लिकला कोट्यवधी रुपये दिले. त्यानंतर, या न्यूज पोर्टलचे संस्थापक प्रबीर पुरकायस्थ यांना वअढअ???? अंतर्गत अटक करण्यात आली. त्यांच्यावर सिंघमद्वारे चिनी अजेंडा चालवण्याबरोबरच देशाविरुद्ध काम करण्याचा आरोप होता. पोलिसांनी अटकेचे कारण न सांगितल्यामुळे त्यांना सर्वोच्च न्यायालयातून जामीन मिळाला, परंतु त्यांच्याविरुद्ध दिल्ली पोलिसांची चौकशी सुरू आहे. तपासाचा निकाल काय लागेल हे माहीत नाही, परंतु या प्रकरणात सिंघमला परराष्ट्र मंत्रालयामार्फत समन्स बजावण्यात आले होते.
वॉशिंग्टनमधील इस्रायली दूतावासातील दोन कर्मचाºयांच्या हत्येनंतर, नेव्हिल राय सिंघमचे नाव पुढे आले, कारण इस्रायलींचा खून करणारा एलियास रॉड्रिग्ज हा कट्टरपंथी डाव्या गटाचा सदस्य होता- पार्टी फॉर सोशलिझम अँड लिबरेशन, जो अमेरिकेत चिनी अजेंडा चालवण्यासाठी आणि इस्रायलविरोधी निदर्शनांमध्ये सहभागी असलेल्यांना मदत करण्यासाठी ओळखला जातो. या संघटनेने मोदींच्या अमेरिका भेटीला विरोध केला आहे, कारण त्यांच्या सरकारने तीन कथित शेतकरीविरोधी कृषी कायदे केले आहेत. न्यूज क्लिकविरुद्धच्या कारवाईदरम्यान त्यांनी या वृत्तपत्राविरुद्ध आणि भारत सरकारविरुद्ध न्यूयॉर्क टाइम्सच्या कार्यालयासमोर निषेधही केला होता.
इस्रायली जेव्हा त्याचे नाव नक्षलबारीतील मारेकºयाशी जोडले गेले तेव्हा पीएसएलने स्पष्ट केले की, रॉड्रिग्ज एकेकाळी त्यांच्यासोबत होता, परंतु काही वर्षांपूर्वी तो त्यापासून वेगळा झाला होता. लोक यावर विश्वास ठेवण्यास तयार नाहीत आणि ते सिंघम आणि त्याच्या संघटनांसह पीएसएल आणि त्याच्यासारख्या इतर डाव्या संघटनांची चौकशी करण्याची मागणी करत आहेत. त्याहूनही महत्त्वाचे म्हणजे सिंघमने निधी दिलेले पीएसएलचे सदस्य इस्रायलविरुद्धच्या निदर्शनांमध्ये असेही म्हणत आहेत की, सशस्त्र क्रांती हा त्यांच्यासाठी एक पर्याय आहे.
लक्षात घ्या की, भारतात शस्त्रे हाती घेतलेल्या माओवाद्यांनी हा पर्याय स्वीकारला आहे. पूर्वी त्यांना नक्षलवादी म्हटले जात होते, कारण ते बंगालमधील नक्षलबारी गावातून सुरू झालेल्या सशस्त्र बंडाने प्रेरित झाले होते. नंतर त्यांनी चिनी नेते माओ यांना त्यांचे मार्गदर्शक मानण्यास सुरुवात केली, ज्यांनी म्हटले होते की शक्ती बंदुकीच्या नळीतून येते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली चिनी क्रांती झाली, ज्यामध्ये लाखो लोक मारले गेले. मार्क्सवादी आणि लेनिनवादी विचारसरणी एकत्र करून माओने ज्या सिद्धांताला जन्म दिला त्याला माओवाद म्हणतात. माओवाद हा डाव्या विचारसरणीचा एक अतिरेकी प्रकार आहे. आजच्या सत्ताधारी चिनी कम्युनिस्ट पक्षाने कालांतराने माओची काही तत्त्वे बदलली आहेत, परंतु ते त्यांना आपला आदर्श आणि प्रेरणास्रोत मानतात.
इस्रायली दूतावासातील कर्मचाºयांच्या हत्येनंतर, रिपब्लिकन सिनेटर जॉन कॉर्निन यांनी एफबीआय संचालक काश पटेल यांच्याकडे मागणी केली की, पीएसएल आणि इतर सर्व कट्टरपंथी डाव्या संघटनांना निधी देणाºयांची चौकशी करावी. सध्याचे संरक्षण मंत्री मार्को रुबियो यांनी बायडेन सरकारच्या काळात अशी मागणी केली होती की, मार्क्सवादी सिंघम यांची चौकशी करावी, कारण ते हमास समर्थक गटांना निधी देत आहेत.
अमेरिकेचे माजी वकील, लेखक आणि रेडिओ शो होस्ट क्रिस्टोफर कॅल्विन रीड म्हणतात, मार्क्सवादी आणि जिहादी एकत्रितपणे यहुदीविरोधी दहशत पसरवत आहेत. आता हे कोणापासूनही लपलेले नाही की, जगातील अनेक देशांमध्ये, जिहादी गटांचे समर्थक आणि कट्टरपंथी डावे घटक एकमेकांना मदत करतात आणि एकत्र काम करतात. जेव्हा एखादा डाव्या पक्षाचा अतिरेकी बनतो तेव्हा तो माओवादी आणि जिहादी घटकांचा सहयोगी बनण्याची शक्यता वाढते. याचे नवीनतम उदाहरण म्हणजे एलियास रॉड्रिग्ज. तो पीएसएल आणि त्याच्यासारख्या इतर डाव्या संघटनांच्या सहवासात जिहादींचा सहयोगी बनला. शिकागोहून येऊन वॉशिंग्टनमध्ये इस्रायलींना मारल्यानंतर जेव्हा त्याला अटक करण्यात आली तेव्हा त्याच्या अंगावर केफिये (स्कार्फ)देखील आढळला. आता तो पॅलेस्टिनींसाठी प्रतिकाराचे प्रतीक बनला आहे.
त्यामुळे हे सगळे पाहता आपण माओवाद संपवत असताना काही अतिशहाणे, पुरोगामी, पत्रकार म्हणवणारे माओवादाचे समर्थन करत आहेत. परकीय मदतीवर ते काहीही करायला तयार झाले आहेत, त्यांच्यावर लक्ष ठेवावे लागेल.
प्रफुल्ल फडके/ अन्वय
९१५२४४८०५५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा