पाकीट पत्रकारांना खडसावाच

सामाजिक, राजकीय काम करीत असताना आमचीही बातमी व छायाचित्र वृत्तपत्रात छापुन येतात, तेही मोठ मोठे छापुन येतात, मात्र बर्‍याच वेळा कार्याची दखल घेतली जात नसल्याने बातमी येण्यासाठी पाकीटे पाठवितो, असे धक्कादायक विधान महसुलमंत्री एकनाथराव खडसे यांनी केले. एकनाथ खडसे म्हणाले की, आमचाही कार्याचा विविध वृत्तपत्रांच्या माध्यमातून गौरव होत असतो, छायाचित्र छापून येत असतात, मात्र काही वेळा छापले जात नाहीत, त्यासाठी पाकीटे पाठवितो, बातमीचे.....असे विधान केले. या विधानावरून संपूर्ण पत्रकारिता जगतात खळबळ माजली. आपण खूप शुद्ध आहोत, हे दाखवण्यासाठी प्रत्येकाची धडपड सुरू झाली आणि सर्वांनी खडसेंवर टीका करण्यास सुरूवात केली. पण प्रत्यक्षात एकनाथ खडसे बोलले त्यात काहीही चुकीचे नाही. पाकीट घेतल्याशिवाय कोणाचीही बातमी लावायची नाही, ती वर्तमानपत्राच्या कार्यालयापर्यंत जावू द्यायची नाही याची दखल पत्रकार घेताना दिसतात. खरं तर त्यांना पत्रकार म्हणता कामा नये, कारण ते बातमीदार किंवा वार्ताहर असतात. पण आजकाल कोणीही स्वत:ला पत्रकार म्हणवून घेतो. वर्तमानपत्राचा संपादक हाच फक्त पत्रकार असतो, बाकीचे कार्यकारी, निवासी, वृत्तसंपादक, सह संपादक, वरिष्ठ उपसंपादक, पुरवणी संपादक, वृत्त समन्वयक, उपसंपादक, प्रतिनिधी, वार्ताहर अशा पदांवर असतात. पण हे सर्वच जण स्वत:ला पत्रकार म्हणवून घेतात. ज्याच्या नावाने पत्र प्रसिद्ध होते तो पत्रकार. दर्पणकार बाळशास्त्री जांभेकर, मराठाकार आचार्य अत्रे, केसरीकार टिळक वगैरे वगैरे. बाकीचे सहकारी हे कर्मचारी असतात. पण त्यांचाच रूबाब जास्त चालतो. ‘चहापेक्षा किटली गरम’ असाच प्रकार असतो. म्हणजे मुंजा चांगला असतो पण प्रभावळ वाईट असते. तशी ही प्रभावळ असते. ही प्रभावळ बातम्यांना संपादकापर्यंत किंवा संपादकीय विभागापर्यंत पोहोचू देत नाही. कारण त्यांना नंदीबैलाप्रमाणे आधी हात लावावा लागतो.    हा प्रकार सर्रास सुरू आहे. कोणत्याही महापालिका बिटसाठी किंवा मंत्रालय बिटसाठी काम करण्यासाठी केवढी चढाओढ असते हे एकदा मुंबई आणि आसपासच्या उपनगरात जावून तपासून पाहा. महापालिका सभा, स्टँडिंगची सभा असली की झाडून सारे वार्ताहर तिथे उपस्थित राहतात. ठाणे, मुंबई, कल्याण महापालिकेत तर प्रत्येक बातमीदाराला पाकीट अधिकृतपणे दिले जाते. त्याशिवाय वेगवेगळे नगरसेवक आपापले पाकीट वार्ताहरांना देत असतात. तेव्हाच महापालिकेची बातमी लागते. हाच प्रकार नगरपालिका, जिल्हा परिषद यातून घडतो. मंत्रालयातील पत्रकारही पाकीट पत्रकारिताच करत असतात. त्यामुळे एकनाथ खडसे म्हटले म्हणून लगेच त्यांच्यावर टिका करण्याची काहीच गरज नाही. खरं बोलायला कोणाची चोरी आहे?    कोणत्याही संपादकाला बातमी ‘कशी आली’, हे चांगले समजत असते. एखादा बातमीदार धुमकेतुसारखा उगवला आणि बातमी लावण्याचा आग्रह धरू लागला की पाकीट मिळाले, हे लगेच ओळखता येते. कारण त्या बातमीत काहीच नसते. फक्त ज्याने पाकीट दिले आहे त्याची ‘लाल’ केलेली असते. ‘मी काहीही छापून आणू शकतो, आमचा वट आहे’, हे दाखवून पैसे उक़ळले जातात हे अगदी सत्य आहे. त्यामुळे जे खडसेंवर टिका करत आहेत ते साफ झूट आहेत. पाकीटातील बातमी घेवून आलेल्या बातमीदाराचे वैशिष्ठ्य म्हणजे आम्हाला फक्त पोलिस स्टेशन द्या, महापालिका बिट द्या, मंत्रालय द्या मग पगार नसला तरी चालेल. फक्त तुमच्या बॅनरचे आयकार्ड द्या. मग हा पगार नसलेला, मानधन नसलेला पत्रकार फक्त आयकार्डच्या जोरावर किती कमावतो, याला गणतीच नसते. संपादकाला चिंता असते तिकडे कर्मचार्‍यांचा पगार कसा करायचा याची. दुसरा महिना लागला तरी त्याला पगारासाठी आर्थिक गणित जमवताना नाकीनऊ येतात. पण हे बिनपगारी बातमीदार मात्र गाड्या घेवून हिंडत असतात. रोजची संध्याकाळ विमानातून जात असते. अशावेळी फक्त विमानात बसून कोणाकडून कसा पैसा काढायचा, किती काढायचा, याची सुरूवात होते. चिरीमिरी ते डबोलं मिळवणारे बातमीदार हे बातमी दिल्यावर त्यासाठी इतका आग्रह धरतात की एखाद्या बातमीला देखणेपण दिले तरी डोके का उडवले, हाच फोटो का लावला नाही म्हणून मालकांकडे तक्रारी करतात. त्या मालकांना माहितही नसते की या बातमीदाराने फक्त बातमी पाठवली आहे, फोटो नाही. ती बातमी छान दिसण्यासाठी त्यात आर्टिस्टने फोटो लावला आहे. पण हे बातमीदाराचे वर्तन आज खडसेंच्या रूपाने सगळ्या वर्तमानपत्राच्या मालकांना समजले तर फार मोठा बदल होईल. चांगल्या बातम्या वर्तमानपत्रांपर्यत येतील. यशस्वी झालेल्या लोकांच्या, चांगले काम केलेल्या उपेक्षिंतांच्या बातम्या वर्तमानपत्रातून येत नाहीत कारण त्यांच्याकडे देण्यासाठी पाकीट नसते. आज असेच पाकीटबहाद्दर ‘मी नाही त्यातली आणि कडी लावा आतली’ म्हणून खडसेंवर टिका करत आहेत. पण या कांगावेखोरांकडे कोणीही लक्ष देवू नका. ठाकूरनी जसे शोलेमध्ये म्हटले आहे तसे आता पाकीट पत्रकारांना खडसेंनी सांगितले पाहिजे की, ‘रामगढवालोंने पागल कुत्तों के सामने रोटी फेकना बंद किया है|’