पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सार्वजनिक हित, स्वयंरोजगार आणि आर्थिक विकास लक्षात घेऊन सुरू केलेल्या पीएम मुद्रा योजनेला या महिन्यात १० वर्षे पूर्ण झाली. अलीकडेच, रुद्रप्रयागच्या जिल्हा दंडाधिकाºयांनी मुद्रा योजनेच्या अनेक यशोगाथा सांगितल्या, ज्यात त्यांनी सांगितले की, ही योजना दुर्गम डोंगराळ भागातील लोकांच्या जीवनात क्रांतिकारी बदल घडवून आणत आहे, रोजगार निर्माण करत आहे आणि स्थलांतराला आळा घालत आहे. हे अतिशय कौतुकास्पद आहे. उत्तर प्रदेश आणि बाकी राज्यात जास्तीत जास्त तरुण, महिला याचा लाभ घेत आहेत. त्याबाबतीत महाराष्ट्रातील यशोगाथा समोर येताना दिसत नाहीत. ही उदासिनता जाणे आवश्यक आहे. मराठी तरुणांनी या शासकीय योजनांचा लाभ घेतला पाहिजे. राजकारणातून आणि फसवे नेरेटिव्ह सेट करणाºया राजकारणापासून अलिप्त राहून स्वत:च्या विकासाचा मार्ग युवकांनी निवडला पाहिजे.
उत्तर प्रदेशातील या यशोगाथेमध्ये जाखोलीच्या सेमलता भरदार येथील रहिवासी सोबत सिंग यांना नोकरीसाठी घराबाहेर राहावे लागले. त्यांनी पंतप्रधान मुद्रा योजनेतून कर्ज घेऊन लोणचे उत्पादन व्यवसाय सुरू केला आणि आज ते आणखी चार लोकांना रोजगार देत आहेतच, यासोबतच त्यांना चांगले उत्पन्नही मिळत आहे. त्याचप्रमाणे, नगरासू येथील मवाना गावातील रहिवासी इंदू देवी यांनीही पंतप्रधान मुद्रा योजनेद्वारे गृहिणी ते उद्योजक होण्याचा प्रवास केला. तिने मवाना येथे एक फॅब्रिकेशन वर्क युनिट स्थापन केले, ज्यामध्ये ती स्वत:सह इतर अनेक महिलांना रोजगार देत आहे. बिंदू नावाची एक महिला, जी पूर्वी दररोज ५० झाडू बनवत असे, आता ५०० झाडू बनवणारी युनिट चालवते. हे आपल्याकडे का घडताना दिसत नाहीये? आपल्याकडचा तरुणवर्ग हा सोशल मीडियावर अडकला आहे आणि सरकारने आम्हाला रोजगार द्यावा म्हणून याचना करत आहे. फक्त नोकरी म्हणजेच रोजगार नाही हे लक्षात घेतले पाहिजे. ओडिशा, आसाम, नागालँड, मध्य प्रदेश, राजस्थान, पंजाब, गुजरात अशा सर्व राज्यांत या योजनेला भरभरून प्रतिसाद मिळत आहे. परंतु महाराष्ट्रात या योजनेबाबत फारसे कोणी बोलताना दिसत नाही. आम्ही पुरोगामी म्हणून नुसत्या बढाया मारायच्या आणि काही करायचे नाही यात कसले आले आहे भूषण?
पंतप्रधान मुद्रा योजनेच्या यशाचे दर्शन घडवणाºया अशा अनेक कथा आहेत. जेव्हा दुर्गम पर्वतांमध्ये आणि कठीण परिस्थितीत परिस्थिती बदलत असते, तेव्हा ही योजना किती परिवर्तनकारी आहे हे समजू शकते. हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे. पंतप्रधान या योजनेद्वारे सामान्य लोकांना सक्षम बनवू इच्छितात, जेणेकरून त्यांना कोणाच्याही मदतीवर अवलंबून राहावे लागू नये. जेव्हा तुम्ही जमिनीवर वास्तवात असता तेव्हा पंतप्रधान मुद्रा योजनेमुळे झालेला बदल स्पष्टपणे दिसून येतो.
पूर्वी गरीबांसाठी बँकांचे दरवाजे बंद राहिल्यामुळे लोकांना वेळेवर उपचार, शेती किंवा इतर कोणत्याही कामासाठी पैसे जमवण्यासाठी कसे संघर्ष करावा लागत असे. गरिबांना त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी जास्त व्याजदराने कर्ज देणाºया सावकार लोकांवर अवलंबून राहावे लागत असे आणि नंतर ते त्या सापळ्यात अडकत असत. जेव्हा आपल्याला बँकांकडून कर्ज मिळू लागले, तेव्हाही कर्ज मिळविण्यासाठी आपल्याला खूप त्रास सहन करावा लागला आणि जामीनदार शोधावा लागला. जेव्हा दलाल कर्जाची व्यवस्था करण्यात मदत करायचे, तेव्हा त्यांनी मोठे कमिशनही घेतले. आता हे सर्व भूतकाळात जमा झाले आहे. मुद्रा योजनेतून शिशू आणि मध्यम स्वरूपातील कर्ज सहज उपलब्ध होत आहेत. रोजगारासाठी लागणारे भांडवल जमा करणे शक्य होत आहे, याचा फायदा तरुणांनी घेतला पाहिजे.
विशेष म्हणजे मुद्रा योजनेत कोणाच्याही हमीची आवश्यकता नाही. याअंतर्गत ५० हजार ते २० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज घेता येते आणि तेही हमीमुक्त. या योजनेचा परिणाम असा आहे की, आता आपला देश नोकरी शोधणाºयांऐवजी नोकरी देणारे निर्माण करत आहे. गेल्या १० वर्षांत ५३ कोटींहून अधिक कर्जे मंजूर करण्यात आली, ज्याअंतर्गत अंदाजे ३३ लाख कोटी रुपयांचे कर्ज देण्यात आले. सुमारे ६८ टक्के लाभार्थी महिला आहेत आणि ५० टक्के अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि इतर मागासवर्गीय आहेत.
फळे आणि फुले विक्रेते, भाजीपाला विक्रेते, चहाच्या दुकानदारांपासून ते विणकर आणि लघु उद्योगपतींपर्यंत सर्वजण या योजनेचा लाभ घेत आहेत. ते त्यांची स्वप्ने पूर्ण करत आहेत आणि इतरांसाठी रोजगाराच्या संधी निर्माण करत आहेत. जे लोक या योजनेची खिल्ली उडवायचे, ते आज, जरी ते शांतपणे बोलत असले तरी, रोजगार निर्मितीतील हा एक नावीन्यपूर्ण प्रयोग मानतात. पंतप्रधान मुद्रा योजनेमुळे जमिनीवर आलेला सकारात्मक बदल आकड्यांमध्ये मोजणे कठीण आहे. देशाच्या कानाकोपºयात मग ते गाव असो वा शहर, मुद्रा योजनेचा लाभ घेऊन लोक प्रगती करताना दिसतात.
मुद्रा योजना ही महिला सक्षमीकरणाचे एक प्रमुख माध्यम बनली आहे. महिला आता उद्योजक होण्याचे स्वप्न जगत आहेत. महिला शक्तीने मुद्रा योजनेचे स्वागत केले आहे. एकीकडे यामुळे महिलांमध्ये काहीतरी करण्याची जिद्द वाढली आणि दुसरे म्हणजे, त्या आर्थिक कामांमध्ये पुरुषांच्या खांद्याला खांदा लावून पुढे जाऊ शकल्या. ज्या राज्यांनी मुद्रा कर्जात महिलांचा वाटा वाढवला, त्यांनी त्यांच्या नेतृत्वाखालील एमएसएमईद्वारे लक्षणीय रोजगार निर्मिती केली आहे. मुद्रा योजनेच्या माध्यमातून तिने आपला व्यवसाय वाढवला आहे आणि इतर महिलांना रोजगार उपलब्ध करून दिला आहे. हा एक मोठा बदल आहे. मुद्रा योजनेमुळे व्यवसायाचा विस्तार लहान शहरे आणि खेड्यांमध्ये झाला आहे. आऊटकम्स आॅफ मोदीनॉमिक्स २०१४-२४ या अहवालानुसार, २०१४ पासून दरवर्षी किमान ५.१४ कोटी नवीन नोकºया निर्माण झाल्या आहेत, ज्यामध्ये २०१४ पासून केवळ मुद्रा योजनेमुळे दरवर्षी सरासरी २.५२ कोटी कायमस्वरूपी नोकºयांची भर पडली आहे.
दहशतवाद आणि फुटीरतावादाने ग्रासलेल्या आणि दहशतवादी मालकांनी तरुणांना दिशाभूल केलेल्या जम्मू आणि काश्मीरमध्येही २० लाखांहून अधिक मुद्रा कर्जे देण्यात आली आहेत. यामुळे तिथले तरुणही फुटीरतावाद नाकारून मुख्य प्रवाहात सामील होत आहेत. या योजनेमुळे सीमावर्ती गावांमध्येही लोकसंख्या वाढत आहे आणि स्थलांतरही कमी झाले आहे. मुद्रा योजनेचा अधिक प्रचार करणे आवश्यक आहे, विशेषत: गावे आणि शहरांमध्ये, कारण ती ग्रामीण उद्योगांना एक नवीन दिशा देऊ शकते आणि ग्रामीण पातळीवर रोजगार निर्माण करू शकते. रोजगार निर्मितीसाठी दूरदर्शी मुद्रा योजना केवळ क्रांतिकारी ठरत नाही तर ग्रामीण गरिबांचे जीवनमानदेखील उंचावत आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा