कॉमेडियन समय रैनाच्या यूट्युब चॅनलवर इंडियाज गॉट लेटेंट कार्यक्रमादरम्यान आणखी एका यूट्युबर रणवीर अलाहाबादियाने केलेल्या अत्यंत अश्लील टिप्पणीच्या प्रकरणावर पुन्हा सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी झाली. सुप्रीम कोर्टाने रणवीर अलाहाबादियाला त्याचे पॉडकास्ट सुरू करण्याची परवानगी दिली, परंतु त्यांनी रैनावर कठोरपणे ताशेरे ओढले आहेत. कारण रैनाने कॅनडाच्या भेटीदरम्यान सर्वोच्च न्यायालयाच्या कामकाजाची खिल्ली उडवली होती, याची न्यायाधीशांना जाणीव झाली होती.
मुंबई आणि गुवाहाटी पोलीसही या प्रकरणाचा तपास करत आहेत. तो कोणत्या निष्कर्षापर्यंत पोहोचेल हे सांगणे कठीण आहे. सर्वोच्च न्यायालय याप्रकरणी काय निर्णय घेईल हे सांगणे कठीण असले, तरी सध्या तरी त्यांनी कठोर भूमिका स्वीकारल्याचे दिसून येत आहे. यूट्युब चॅनल आणि इतर आॅनलाइन प्लॅटफॉर्मवरील लिखाण, कमेंट आदी सामग्रीचे नियमन करण्यासाठी सरकारला पुन्हा सांगितले आहे हे बरे झाले.
या मुद्द्यावर ते किती गंभीर आहेत हे लक्षात येते, कारण यावरूनच त्यांनी सरकारला त्याचा मसुदा तयार करण्यास सांगितले. सर्वोच्च न्यायालयाच्या सूचनेनुसार सरकारने या दिशेने काही पुढाकार घेतल्यास अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर परिणाम होऊ शकतो, असे सांगत त्याविरोधात आक्रोश केला जाऊ शकतो. पण अशा आक्रोशाला बळी न पडता अश्लील आणि चुकीचे काहीही प्रसारित होत असेल तर त्यावर बंदी ही घातलीच पाहिजे.
नियामक उपाय सेन्सॉरशिपसारखे वाटू नयेत, असे सर्वोच्च न्यायालयाने म्हटले असले, तरी या दिशेने सरकारच्या कोणत्याही पुढाकाराने अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर गदा येत असल्याचा प्रश्न नक्कीच निर्माण होण्याची दाट शक्यता आहे. अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य अमर्याद नसते हे सर्वांनाच माहीत आहे, पण मर्यादा कधी ओलांडल्या जातात हे ठरवणे नेहमीच कठीण असते. केवळ सोशल मीडिया किंवा आॅनलाइन प्लॅटफॉर्मच नाहीत तर वृत्तवाहिन्यांवरही काही बंधने घालण्याची गरज आहे. एखाद्या बातमीचा किती काथ्याकूट करायचा आणि त्यावरून किती अफवा परसवायच्या याला काही मर्यादाच राहिलेल्या नाहीत. वृत्त वाहिन्या म्हणजे आपण करमणुकीची चॅनल आहोत अशाप्रमाणे बातम्या अतिरंजीत करून सांगत असतात. अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य आहे म्हणून सकाळचा भोंगा नित्यनियमाने येऊन दारू प्यायल्यागत काहीही बरळत असतो. यावरही निर्बंध लावण्याची गरज आहे.
काय आक्षेपार्ह आहे आणि काय नाही हे ठरवणे सोपे नाही, कारण एका व्यक्तीसाठी जे अश्लील आहे ते इतरांसाठी विनोदी आहे. एखाद्या व्यक्तीसाठी जे आक्षेपार्ह किंवा अपमानास्पद आहे ते इतरांना मान्य आहे. त्याचप्रमाणे एका व्यक्तीसाठी जे अशोभनीय आणि अश्लील आहे ते इतरांसाठी ‘कूल’ आहे, हे कोणापासूनही लपून राहिलेले नाही की, समय रैना, रणवीर अलाहाबादिया आणि त्यांच्या सहकाºयांवर करण्यात आलेल्या कारवाईला अनेकजण विरोध करत आहेत.
त्यांचा युक्तिवाद असा आहे की, अश्लीलतेबद्दल कुणाला तुरुंगात कसे टाकता येईल? काहीजण म्हणत आहेत की, या प्रकरणात पोलीस आणि न्यायालय आपला वेळ वाया घालवत आहेत आणि अखेर रैना आणि अलाहाबादिया यांनी लोकांना त्यांचा शो पाहण्यासाठी आमंत्रित केले नाही. रैना, अलाहाबादिया आदींना तुरुंगात पाठवून गरिबी, बेरोजगारीसारखे प्रश्न सुटतील का, असा सवालही काही जण करत आहेत. त्याचे म्हणणे एवढेच आहे की, या कोंडीत पोलीस किंवा न्यायालयाने पडू नये.
हे खरंच व्हायला नको का? याचे कोणतेही थेट उत्तर नाही, परंतु हे निश्चित आहे की, अनेक विनोदकार आणि प्रभावकार आॅनलाइन अश्लीलता पसरवत आहेत आणि त्याकडे दुर्लक्ष करून समस्या सुटणार नाही. याचा अर्थ असाही नाही की रैना, अलाहाबादिया इत्यादींना तुरुंगात टाकणे हा समस्येवरचा योग्य उपाय आहे. पण अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या नावाखाली अश्लील आॅनलाइन मजकूर दुर्लक्षित केला जावा असे ज्यांना वाटते त्यांचे समर्थन करणे कठीण आहे, कारण अनेक तथाकथित विनोदकार आणि प्रभावकार आॅनलाइन प्लॅटफॉर्मवर खूप घाणेरडे सेवा देत आहेत. असे करून ते केवळ पैसाच कमवत नाहीत तर प्रसिद्धी आणि नावलौकिकही मिळवत आहेत. त्यांना टीव्ही शोमध्ये सहभागी किंवा पाहुणे म्हणून आमंत्रित केले जाऊ लागले आहे.
समय रैना नुकताच कौन बनेगा करोडपतीमध्ये दिसला होता. कौन बनेगा करोडपतीचे प्रेक्षक वाढावेत म्हणून त्याला बोलावले होते हे समजू शकते. अशा लोकांना प्रभावशाली म्हटले तरी ते लोकांवर प्रभाव टाकतात की दुष्परिणाम होतात हे समजणे कठीण आहे? आज यूट्युब, इन्स्टाग्राम, एक्स यांसारखे प्लॅटफॉर्म वाईट आणि अश्लील सामग्रीने भरलेले आहेत.
अश्लील साहित्याबाबत प्रत्येक देशाने स्वत:चे नियम आणि कायदे केले असतील, परंतु आॅनलाइन प्लॅटफॉर्मने ते निरर्थक सिद्ध केले आहेत. हे उघड खोटे आहे की आॅनलाइन प्लॅटफॉर्म अश्लीलता आणि अश्लीलतेबद्दल संवेदनशील आहेत. ते असा दावा करू शकतात, परंतु सत्य हे आहे की जास्तीत जास्त लोकांनी असा मजकूर पाहावा यासाठी त्यांचा एकमेव प्रयत्न आहे.
कारण या व्यासपीठांनी त्याला मोकळा लगाम दिला आहे. ही प्लॅटफॉर्म फक्त माध्यमे आहेत, म्हणजेच त्यांचे काम पोस्टमनसारखे आहे, असे सांगून ते टाळतात. या कारणास्तव, हे व्यासपीठ द्वेषी आणि अराजकवादी घटक तसेच दहशतवादी वापरतात.
आॅनलाइन प्लॅटफॉर्म बेलगाम आहेत आणि ते कोणत्याही नियम-कानूनांची पर्वा करत नाहीत, असे स्पष्ट झालेले आहे. त्यामुळेच ते फेक न्यूजचे सर्वात मोठे स्त्रोत राहिले आहेत. आता अश्लीलता पसरवल्याप्रकरणी सरकार आणि सर्वोच्च न्यायालय काय करते हे पाहण्याची वाट पाहत असताना, समाज काय करतो, हेही पाहावे लागेल, कारण आॅनलाइन प्लॅटफॉर्मवर जितका मजकूर पाहिला जातो, तितकाच तो प्रसारित होतो. कारण अश्लील साहित्य बघितले जात आहे, त्यामुळेच तेही दिले जात आहे. कोणत्याही घातक व्हायरसपेक्षा हा व्हायरल होणारा व्हायरस फार घातक आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा